Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna (DTA) jest jedną z najbardziej popularnych form antykoncepcji. Należy jednak pamiętać, że stanowi silną ingerencję w Nasz organizm co może wiązać się z wystąpieniem skutków ubocznych. Do działań niepożądanych przyjmowania DTA zaliczamy choroby układu krążenia, chorobę zakrzepowo-zatorową, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia metabolizmu węglowodanów, oraz depresję i obniżenie libido. Poszczególne czynniki dietetyczne mogą leczyć lub działać prewencyjnie na wymienione zaburzenia.
Jedną ze znanych zmian zachodzących na skutek stosowania DTA są zmiany metabolizmu lipidów. Istnieją doniesienia naukowe mówiące o tym, że przyjmowanie syntetycznych hormonów co najmniej przez rok zwiększa stężenie HDL (tzw. dobry cholesterol), ale jednocześnie podwyższa stężenie triglicerydów. Dostępne są też badania sugerujące, iż przyjmowanie DTA wpływa na stężenie homocysteiny, a jej zbyt wysokie stężenie może wiązać się z chorobami układu krążenia. Dla prawidłowych przemian homocysteiny niezbędne są witaminy: B6, B12 oraz kwas foliowy. Liczne badania donoszą, że kobiety przyjmujące DTA spożywają ich zbyt mało. Szczególną uwagę należy zwrócić na stężenie triglicerydów (TG). W przypadku nadmiernej masy ciała już dziesięciokilogramowa jej redukcja daje efekty w postaci średniego spadku stężenia TG o 30%. Kolejnym istotnym aspektem jest unikanie spożywania alkoholu i spożywanie właściwego rodzaju tłuszczów. Kwasy tłuszczowe należące do rodziny omega-3 (eikozapentaenowy [EPA]oraz dokozaheksaenowy [DHA]) wykazują działanie obniżające stężenie TG. Źródłem EPA i DHA w diecie mogą być przede wszystkim: tłuste ryby morskie (śledź, łosoś, halibut, makrela, pstrąg, szprot, sardynki, tuńczyk), preparaty olejów rybich, a także wyciągi z alg morskich stosowane w postaci suplementów. Wykazano, że kwasy tłuszczowe n-3 ze względu na swoje antyarytmiczne, przeciwkrzepliwe, przeciwzapalne oraz obniżające stężenie TG działanie zmniejszają ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca (ChNS). Warto też wiedzieć, że izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych podnoszą stężenie TG, mają także działanie kancerogenne. Zawierają je min. batony, ciastka, wafle z nadzieniem, czekolady z nadzieniem, wyroby cukiernicze. Aby doprowadzić do zmniejszenia stężenia TG należy również ograniczyć spożycie produktów bogatych w łatwo przyswajalne cukry proste: sacharozę, fruktozę oraz syrop glukozowo-fruktozowy, stanowią one substraty do syntezy TG.
Bardzo ważna jest też prewencja nadciśnienia tętniczego. Czynniki żywieniowe przyczyniające się do wystąpienia NT to: duże spożycie soli, małe spożycie warzyw i owoców, duże spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych. W wielu badaniach epidemiologicznych wykazano wzrost częstości występowania NT proporcjonalny do ilości spożywanego alkoholu. Właściwemu ciśnieniu tętniczemu sprzyjają kwasy tłuszczowe n-3. Inne czynniki ryzyka to siedzący tryb życia oraz palenie tytoniu. Rolę ochronną wykazują warzywa bogate w potas oraz owoce, będące źródłem antyoksydantów i flawonoidów. Spośród czynników środowiskowych jako sprzyjające wystąpieniu nadciśnienia tętniczego pierwotnego wymieniane są nadmierne spożycie soli, dieta bogatotłuszczowa, otyłość, mała aktywność fizyczna i palenie papierosów.
Zaburzenia krzepnięcia zalicza się do najgroźniejszych działań ubocznych stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej. Jest to spowodowane zawartością estrogenów w tabletce i zależy od czasu ich przyjmowania, natomiast odstawienie DTA skutkuje powrotem wyników do normy. Dieta kobiet stosujących DTA powinna zawierać składniki działające przeciwagregacyjnie, właściwości takie posiadają przede wszystkim polifenole, związki te mają działanie antyoksydacyjne oraz ochronne na śródbłonek naczyniowy.
Rośliny zawierające polifenole o działaniu antyagregacyjnym to min. winogrona czerwone (resweratrol w nich zawarty odpowiada za wzrost wytwarzania tlenku azotu), zielona herbata (zawiera katechiny hamujące reaktywność płytek krwi), kawa (zawiera falwonoidy hamujące agregację płytek krwi oraz chroni naczynia krwionośne dzięki właściwościom antyoksydacyjnym), kakako (zawiera katechiny), aronia (zawiera antocyjany i katechiny wspomagające przeciwpłytkową aktywność śródbłonka) czy pomidory. Niektóre tłuszcze również wykazują działanie antyagregacyjne są to min. kwasy n-3: DHA I EPA, znajdujące się przede wszystkim w tłustych rybach morskich. Również niektóre tłuszcze wykazują antyagregacyjne działanie. Należą do nich, wspomniane już, kwasy omega- 3: EPA i DHA, zawarte w tłustych rybach morskich. Należy również zadbać o właściwą podaż witaminy K, która ma działanie przeciwkrwotoczne, prozakrzepowe. Jej szkodliwość w postaci naturalnej jest znikoma, problemem może okazać się jednak suplementacja.
Kolejnym skutkiem ubocznym przyjmowania DTA mogą być zaburzenia metabolizmu węglowodanów. Obecnie stosowane DTA zawierają niski dawki estogenów i progestagenów dlatego też mają stosunkowo niewielki wpływa na stężenie insuliny i glukozy we krwi. Ten niewielki wzrost stężenia glukozy we krwi kobiet stosujących doustną tabletkę antykoncepcyjną jest klinicznie nieistotny co w praktyce oznacza, że nie są one bardziej narażone na wystąpienie cukrzycy typu II w przyszłości. Mimo to warto zaznaczyć rolę indeksu glikemicznego (indeks glikemiczny (IG) określa wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu badanego produktu lub posiłku w ilości 50 g węglowodanów bądź 50 g węglowodanu w porównaniu ze wzrostem stężenia glukozy we krwi po podaniu 50 g czystej glukozy). Ważne jest aby kobiety stosujące DTA sięgały po produkty o niskim lub średnim indeksie glikemicznym, a unikały produktów o wysokim IG, zasada ta dotyczy jednak Nas wszystkich. Zwracanie uwagi na indeks glikemiczny pozwala na kontrolę i utrzymywanie prawidłowego stężenia glukozy we krwi, a tym samym na gospodarkę insulinową. Na wartość IG mają wpływ stopień przetworzenia żywności, forma fizyczna, rodzaj i ilość błonnika, skrobi, cukrów oraz rodzaj obróbki kulinarnej. Jeśli zapada decyzja o spożyciu produktów z wysokim IG warto, aby zostały wkomponowane w posiłki z dużą ilością błonnika, który skutecznie ogranicza przyswajalność cukrów prostych regulując glikemię
.
Kolejna kwestią często poruszaną jest rzekomy wzrost masy ciała, który najczęściej podają pacjentki decydując o odstawieniu tabletki antykoncepcyjnej. Brak jednak badań, które potwierdzają taki stan rzeczy. Zazwyczaj zjawisko wzrostu masy ciała jest wiekiem. Warto jednak zaznaczyć, że właściwy sposób żywienia będzie skutkował normalizacją masy ciała zarówno u pacjentek przyjmujących DTA jak i nie pryzmujących. Oprócz czynników żywieniowych wpływ na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych leku mają również brak aktywności fizycznej oraz palenie tytoniu. Aktywność fizyczna od lat uznawana jest za czynnik prozdrowotny ( została umieszczona u podstawy piramidy żywienia), działa przeciwzakrzepowo, przeciwmiażdżycowo, przeciwdepresyjnie oraz regulująco na ciśnienie tętnicze i masę ciała.
Temat jest bardzo szeroki, a każda z poruszonych kwestii mogłaby zostać wielokrotnie rozwinięta. Chciałabym nakreślić Wam dziś ewentualne komplikacje. Jeśli macie jakieś wątpliwości i pytania zapraszam do komentowania.
Comments